Ilość materiałów, które powstają codziennie na temat zdrowia jest przeogromna. Pojawiają się rozmaite bazy danych na świecie, które próbują ogarnąć powstający materiał: badania, rozprawy, artykuły, książki, zdjęcia, klasyfikacje, odkrycia, leki, opisy przypadków, statystyki itd. Liczba baz z zakresu medycyny i nauk pokrewnych pokazuje nie tylko jak rozmiary ale i różnorodność tematyczną istniejących źródeł.
Od ogólnych, do bardzo szczegółowych, skupiających się na jeden dziedzinie, zagadnieniu, chorobie, dyscyplinie. Są to m.in. bibliograficzne bazy danych, bazy przydatne dla praktyki medycznej opartej na dowodach, bazy interdyscyplinarne, statystyczne, dotyczące leków, produktów farmaceutycznych, patentów, bazy zawierające atlasy medyczne, książki i „szarą literaturę”. Lista wszelakich dostępnych baz, aktualizowana przez Uniwersytet w Utah na stronach uczelni, obejmuje niemal 400 pozycji! Pracownicy uniwersyteckiej biblioteki tworzą też EcclesHealth Sciences Library Research Guides, który przejrzeć w całości – to prawdziwe wyzwanie.
W świecie medycznym za kluczowe i niezbędne wręcz źródła informacji naukowej i wiedzy w zakresie nauk biomedycznych i zdrowia publicznego uważa się trzy bazy: Medline, EMBASE i The Cochrane Library.
Pierwsza z nich – PubMed – Medline – tworzona jest przez National Library of Medicine Stanów Zjednoczonych. To baza bibliograficzna, która obejmuje medycynę, farmację, pielęgniarstwo, stomatologię, weterynarię, systemy opieki zdrowotnej i nauki przedkliniczne. Indeksuje więc zawartość czasopism naukowych z zakresu biomedycyny i zdrowia. Zawiera ponad 23 miliony rekordów bibliograficznych pochodzących z ponad 5500 czasopism ukazujących się w 30 językach od 1950 r. Rekordy w języku angielskim stanowią 89%. Około 52% rekordów pochodzi z czasopism wydawanych w USA. A 76 % zawiera abstrakty. Medline jest najważniejszym komponentem ogromnego i chyba największego portalu medycznego udostępnianego w Internecie bezpłatnie – NLM Gateway. Dostęp do bazy oferowany jest także na platformach wydawców komercyjnych tj. Ebsco czy ProQuest. MEDLINE stosuje specjalistyczny tezaurus MeSH (Medical Subject Headings) do wyszukiwania informacji.
Baza Medline indeksuje 60% tytułów czasopism tych samych co EMBASE. EMBASE ma nieco inny zakres, bo oprócz – oczywiście – medycyny i nauk pokrewnych – indeksuje czasopisma dotyczące farmacji i farmakologii stąd jest pomocna przy wyszukiwaniu informacji o lekach. Jest tworzona przez wydawnictwo Elsevier jako efekt współpracy międzynarodowej. Zawiera 25 milionów bibliograficznych opisów artykułów z 7600 tytułów czasopism. Więcej tu czasopism w językach innych niż angielski, poza tym indeksuje 1800 tytułów, których nie notuje Medline. Ta baza posługuje się tezaurusem Emtree dedykowanym farmakologii i nazwom leków.
The Cochrane Library – to siedem baz danych, tworzonych przez zespół specjalistów z całego świata. The Cochrane Collaboration powstało za przyczyną dr Archiego Cochrane’a, który w swojej książce z 1872 r. zwrócił uwagę na to, że w międzynarodowym środowisku medycznym nie analizuje się w wystarczającym stopniu faktycznych wyników opieki zdrowotnej. Tak powstała baza, która zawiera różnego typu wysokiej jakości dane, oparte na dowodach naukowych, które mają pomagać w podejmowaniu decyzji w opiece zdrowotnej. Dzięki niej mamy dostęp m.in. do przeglądów krytycznych publikacji, streszczeń dotyczących efektywności procedur medycznych i doświadczalnych, bibliografii prób klinicznych nieindeksowanych w systemie Medline.
Oprócz tego – co już sygnalizowałam na wstępie – istnieje mnóstwo tematycznych baz bibliograficznych z różnych dziedzin nauk medycznych. Tu tylko parę dla przykładu z terenu Stanów Zjednoczonych:
CancerLit – baza bibliograficzna opracowywana przez National Cancer Institute. Obejmuje zakres tematyczny ponad 4 tysiąca czasopism wydawanych od 1963 r. z onkologii. Od 2009 r. włączona jest do systemu Medline.
PsycINFO – znajdziemy tu informacje o artykułach z psychologii w powiązaniu z dziedzinami nauk medycznych tj. psychiatria, socjologia, pielęgniarstwo, farmakologia, antropologia. Uwzględnia najstarsze tytuły czasopism z psychologii wydawane od 1920 r. Udostępniana jest przez American Psychological Association.
TOXLINE – obejmująca rekordy z zakresu toksykologii i substancji szkodliwych; tu możemy znaleźć odniesienia do literatury na temat biochemicznych, farmakologicznych, fizjologicznych i toksykologicznych skutków narkotyków iinnych substancji chemicznych.
OMIM– to baza chorób uwarunkowanych genetycznie. Można tu znaleźć informacje o 12000 genach i ich mutacjach!
Drugs@FDA – baza publikowana i udostępniana przez U.S. Food and Drug Administration, dzięki której sprawdzimy informacje o wszystkich lekach i preparatach, które są obecnie dopuszczone do sprzedaży w Stanach Zjednoczonych.
Atlasy medyczne: PathologyAtlas of Gross and Microscopic Images, VisibleHuman (trójwymiarowe obrazy ciała ludzkiego), Atlas of Dermatology, Atlasy anatomiczne, atlas okulistyczny.